Rzeź na polskiej ludności

Latem 1942 roku OUN rozpoczęło przygotowania do sformowania regularnej armii powstańczej. W październiku 1942 roku powstał pierwszy oddział Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA), do którego zaczęły dołączać kolejne grupy w rejonie Polesia i Wołynia. Na początku 1943 roku Ukraińcy rozpoczęli pierwszą wielką akcję wymierzoną w ludność polską. Deklaracja programowa UPA była zbliżona do koncepcji niemieckich nazistów i założeń Holocaustu. W przypadku Ukraińców ofiarami mieli się stać bezbronni Polacy zamieszkujący ziemie Polesia i Wołynia. Od 1943 roku przez ponad rok trwała masowa rzeź ludności polskiej. Na samym Wołyniu co najmniej 60 tys. ludzi zostało zabitych w bestialski sposób. W pozostałych województwach, gdzie w kolejnych miesiącach Ukraińcy kontynuowali czystki etniczne, mogło zginąć jeszcze niemal 50-80 tys. osób (w tym Małopolska, Lubelszczyzna). Dane są przerażające, głównie ze względu na szybkość i zasięg eksterminacji.

Jeszcze bardziej zatrważają relacje dotyczące sposobu przeprowadzania egzekucji na ludności polskiej. Ukraińcy odznaczali się bowiem niezwykłym, nawet jak na standardy II wojny światowej, okrucieństwem i sadyzmem. Relacje świadków, zachowane dowody, ale także wnioski z ekshumacji ofiar jednoznacznie wskazują, iż ukraińskie bojówki stosowały wymyślne metody tortur urągające wszelkim standardom prowadzenia jakichkolwiek działań wojennych. Mordowanym Polakom ucinano kończyny, wydłubywano oczy, rozpruwano wnętrzności. Okrutni kaci nie przebierali w środkach, stosując terror na masową, niespotykaną dotychczas skalę. Szczególnie popularną formą uśmiercania ludności były podpalenia budynków (w tym kościołów), w których tłoczono mieszkańców danej wsi.